نویسنده اصل مقاله: خرمی،جواد

(منبع: نشریه مبلغان، سال ١٣٨۴، شماره ۶۵)

امام صادق (ع) در هفدهم ربیع الاول سال هشتاد و سه هجری قمری در مدینه چشم به جهان گشود و در سن شصت و پنج سالگی دیده از جهان فرو بست. ایشان در سال صد و چهارده هجری قمری به امامت رسید. دوران امامت ایشان با اواخر حکومت بنی امیه و اوایل حکومت بنی عباس، همراه بود. ایشان با توجه به فرصت پیش آمده، بیشترین بهره برداری فکری و فرهنگی را نموده و شاگردان زیادی را تربیت نمود.

گذشت زمان و فاصله افتادن بین شیعیان و زمان حضور امامان معصوم، تهاجم های فرهنگ های مختلف به جامعه ی تشیع و راه یافتن برخی انحرافات و بدعت ها باعث شده است که در رفتار و فرهنگ شیعیان تغییر و تحولاتی ایجاد شود، تا آنجا که عده ای نام شیعه داشتن و صرف اظهار محبت اهل بیت (ع) را باعث نجات خویش می دانستند هرچند که گناهان زیادی داشتند.

اصناف شیعیان

امام صادق (ع) با تبیین علائم شیعیان راستین، آنان را از مدعیان تشیع جدا می سازد. در یک جا ایشان می فرمایند: شیعه سه دسته اند: گروهی به وسیله ما زینت می یابند، گروهی به وسیله ما می خورند و گروهی از ما و به سوی ما هستند، با امنیت ما آرامش می یابند و با ترس ما ترسانند، بذرهای کاشته شده اسرار را پخش نمی کنند و در برابر جفاکاران خودنمایی ندارند، اینان بی نام و نشانند، آن ها چراغ های هدایتند.

و در جایی دیگر ایشان می فرمایند: شیعه سه گروهند: دوست دار عمیق ما، پس او از ماست. گروهی که به وسیله ما زینت می یابند و ما نیز زینتیم برایشان و گروهی که به وسیله ما از مردم می خورند، که اینان فقیر می شوند.

اوصاف شیعیان

_شیعه باید رنگ و بوی امامان خویش را دارا باشد، به گونه ای که هرکس آن ها را مشاهده می کند بر امامان و مربیان آنها تحسین گوید. امام صادق (ع) می فرمایند: ای گروه شیعه، زینت ما باشید نه باعث ملامت و سرزنش ما، با مردم نیکو سخن بگویید، زبانتان را حفظ کنید، و آن را از زیاده گویی باز دارید.

_تقوا و پاک بودن: امام صادق (ع) می فرمایند: سزاوارترین مردم به ورع و دوری از حرام، آل محمد(ص) و شیعیان آنان هستند تا سایر مردم نیز به آنان تأسی نمایند.

در جای دیگر ایشان می فرمایند: با رفتارتان دعوت کننده دیگران باشید تا آنان از شما پرهیزکاری و تلاش، نماز و نیکی ببینند، این بیشتر دیگران را دعوت می کند.

_ حفظ نماز و اسرار و مواسات: امام صادق (ع)  می فرمایند: شیعیان ما را در سه وقت امتحان کنید، در وقت نماز، که چگونه بر آن محافظت می کنند، در نزد اسرار آنها که چگونه آن را از دشمنان ما حفظ می کنند، و در نزد اموالشان، که چگونه با آن، با برادران خویش هم دردی می کنند.

_عفت دامن و شکم: حضرت در این زمینه می فرمایند: همانا شیعه علی (ع) کسی است که عفت شکم و دامن دارد، تلاشش زیاد و عملش برای خدا باشد و امید ثواب از او(خدا) داشته باشد و از عقابش بترسد، پس اگر چنین افرادی را دیدید آنها شیعیان جعفر(ع) می باشند.

همرنگی با امامان: حضرت می فرمایند: اگر دوستی تو صادقانه باشد، او (خدا)  را اطاعت می کنی، زیرا هرکس شخصی را دوست می دارد مطیع او خواهد بود.

همچنین حضرت در مورد صفات شیعه می فرمایند: از شیعیان ما نیست کسی که به زبان اظهار کند، و در رفتار مخالف ما و رفتار باشد. شیعه کسی است که با زبان و قلبش موافق ما باشد و از آثار ما پیروی نماید و طبق رفتار ما رفتار کند، آنها شیعیان هستند.

_ هم دردی با دیگران: امام صادق در این زمینه می فرمایند: ای پسر جندب: به راستی شیعیان ما با ویژگی‌هایی شناخته می شوند. با بذل و بخشش به برادران ، با گزاردن پنجاه رکعت نماز در شبانه روز، شیعیان ما چون سگ زوزه نمی کشند، و چون کلاغ طمع کار نباشند، با دشمن ما همراه نباشند، درخواست کمک از کسی که کینه ما را در دل دارد نکنند گرچه از گرسنگی بمیرند.

اوصاف راستین شیعه بیش از آن است که در یک مقاله بگنجد آنچه بیان شد مهم ترین اوصاف و ویژگی های شیعیان بود.جامعه ی امروزی تشیع، با خواسته ی امامان، مخصوصاً رییس مکتب جعفری، فاصله زیادی دارد.